KIRŞEHİR HALK OYUNLARI

Folklor: Kırşehir Türk'ün genel karekterini tipik olarak ve hiç bozmadan sürdüren insanların yaşadığı ildir. Kırşehir yöresi ve insanları sevinç ve kederlerinde hep ölçülüdürler. Bahar ve yaz aylarında özellikle düğünlerde ağır başlı ve içten bir söyleşi havası vardır. Yemekleri ölçülü ve doyurucudur.

Halk yaşantısının halk diliyle tipik anlatımını veren türküler Kırşehir'de muhabbet adı altında ağaç altlarındaki sohbetlerde ve düğünlerde bol bol çalınıp söylenir. Bunlar genellikle ya bir bozlaktır ya da bir uzun havadır. İnsanı yakar kavurur içten içe Bazen bir oyun havasıdır kaşıkla oynatır parmakları şaklatır. Bazen de bir halaydır dizer kol kola omuz omuza. Halk Müziği Araçları: İlde tezeneli sazların üç telinden dokuz telliye dek tüm çeşitleri çalınır. Divan bağlama tambura ve cura yaygındır. Yaylı sazlardan en yaygını diz üstünde çalınan kemanedir. Üflemeli sazların başında orta kaba zurna gelir. Yörede çalışlarıyla ünlü sanatçılar vardır. Zurnayla halay havaları cirit ve güreş havaları yanında bozlaklar da çalınır. Dilli ve dilsiz kavallar daha çok köylerde yaygındır. Vurmalı sazlar arasında davul tef kaşık zil zilli maşa yaygındır. Oyunlarda fincan ve bardak da çalınır. Bardak oyunu bitince bardaklar atılıp kırılır.GELENEKSEL OYUNLAR: Halk Oyunları: Yörede kaşıklı oyunlar Konya oyunlarıyla halaylarsa doğu illerimizdeki oyunlarla benzerlik gösterir.Halay: halaylar davul-zurna eşliğinde ve erkeklerce oynanmaktaydı. Günümüz KIRŞEHİR’deki çeşitli folklor derneklerinin gösterimlerinde kızlar da oyunlara katılmaktadır. “Halay”denilen halaylarda bireysel oyunları etkisi belirgindir. Oyun topluca başlar “başçeken”(halay başı) tek başına gösteri yapar. Daha sonra da halayın sonuna geçer. Bu kez yeni başçeken gösterisin yapar. Oyun böylece sürer. Halaylar genellikle belli bir sıra izleyerek birbirine ekli oynanır. Oyunların düzeni şöyledir: Ağırlama
Kıvrak halay
Türkü halayı
Üç ayak
Yanlama
Sekmen(seymen)halayı Başka bir halay düzeninde de şu sıra izlenmektedir:Üç ayak halayı
Hasandağı sekmesi
Sivrik halayı
Cirit halayı
Avşar ağırlaması
Keçeli

Ayrıca Anşa halayı narinli halayı yıldız kuşlar sepetçioğlu ve sinsin gibi halaylar da yaygındır. Aynı ezgilerle oynanan Cirit halayı ile Sinsin figürleri değişiktir. Halaylarda “Başçeken”in elinde mendil vardır. El ele tutuşan oyuncular birbirine yaklaşıp ayrılırlar. Kaşıklı oyunlar(Karşılama): Geçmişte “muhabbet”lerde ince saz denilen bağlama keman ve darbuka eşliğinde erkeklerce oynanırdı. Kadınlar arasında da oynanan oyunlara ud ve tef eşlik etmekteydi. Günümüzde kimi köylerde sürdürülen bu geleneği kurulan dernekler yaşatmaya çalışmaktadır. Bu oyunlar düğün karşılama ve uğurlama törenlerinde davul-zurna eşliğinde oynanmaktadır. Kaşıklı oyunların en yaygınları şunlardır:Bad-i zabah(Bad-i Saba) Üç oğlan(kırşehir zeybeği) Biter Kırşehir’in gülleri Yürü güzel Çiçekdağı Bunlardan kimileri şöyle oynanmaktadır:

Üç oğlan: İki ya da daha çok erkek oyuncunun oynadığı bu oyun ağırlamayla başlar gitgide hızlanır. Oyuncuların ellerinde tahta kaşıklar vardır ezgiye göre kaşık vuruşları değişir; zeybek özellikleri görüldüğü için Kırşehir Zeybeği de denmektedir. Oyun çökmeler ve beceri isteyen devinimlerle sürer. Çiçekdağı: Erkeklerin oynadığı kaşıklı oyunlardandır. Geçmişte kaşık yerine bardakla oynanan oyun ağırdan başlar ara nağmeyle hızlanır. Biter Kırşehir’in Gülleri: Erkeklerce oynanan türkülü oyunlardandır. Türkünün başlangıcında “heyyyt”diye nara atılır dizler çapraz biçimde yere vurulur. Ellerdeki kaşıklar bir-iki vurularak ayağa kalkınır. En önemli figür sol topuğun sağ ayak arkasında sertçe yere vurulmasıdır. Oyunun türküsü şöyledir:Biter Kırşehir’in gülleri biter
Şakıyıp dalında bülbüller öter
Aman amman gülüm amman
Amman amman efendim amman

Atladım Dinekdağa
Alnım değdi yaprağa
Kız koynunda ölürsem
Koyma beni toprağa
Çoktur güzelleri hep yeni yeter
Kaşının üstünde keman görünür

Aman amman sebep amman
Amman amman efendim amman



Aynam düştü yerlere
Karıştı gazellere
Tabiatım kurusun
Bakarım güzellere
Yürü Güzel: Üç dört kişiyle karşılama biçiminde oynanır. Öbür oyunlardan daha canlıdır. Hafif bükülerek oynanır. Oyunun en belirgin figürleri son bölümdeki çaprazlamalardır. Özellikle Abdallar arasında muhabbet toplantılarında görülen köçek oyunları geçmişte oldukça yaygındı. Düğünlerde erkek toplantılarında köçekler oynatılırdı. Günümüzde bu gelenek ortadan kalkmıştır. Seyirlik Oyunlar Orta oyunları: Geçmişte yöre köylerinde düğünlerde özel toplantılarda yaygın olarak oynanan oyunlar günümüzde de kimi düğünlerde oynanmaktadır. Kalaycı Kaz ve Koca oyunları bunlardandır. Koca Oyunu: 1942’de Mucur’dan Mehmet Ali Çamlıca’nın derlediği bu oyunda kişiler koca kahya Arapmenevşeler(Arap zenneler) sazcılar ve köylülerdir. Koca uzun bir koyun postu giyer ğöğsüne ve sırtına yastıklar yerleştirmiştir. Sakallıbıyığı yüzü una bulanmıştır elinde uzun sopası vardır. Arap yalınayaktır. Yüzünü dirseklerine dek kollarını ve diz kapağından aşağısını karaya boyamıştır. Başında poşu kemerinde fişeklik tabanca kama vardır. Menevşeler kadın kılığında erkeklerdir. Alana önce koca girer kahyanın adının cafer olduğunu ancak birçok kez yinelettikten sonra anlar. Bu seyircileri güldürür. Koca değirmen ustası olduğunu köye değirmen yapmak istediğini söylerse de kahyayı inandıramaz. Bir iskemle isteyince seyircilerden biri iskemle olur koca tam oturacağı sırada adam çekilir koca yere düşer bu da gülüşmelere neden olur. Koca manilerle kahyaya Söz atar: Dam başında bıtırak
Akşam gelin oturak
Kahya senin dinin imanın kıtırak
Hay benim Cafer Ağam Cafer Ağam Bir gölüğüm (eşek) var da sürerim gitmez
Üstündeki yükü de haneme yetmez
Kahyalar it olmuş da bizim kapıdan gitmez

Daha sonra iki kızından birini iki gölük karşılığı kahyaya verebileceğini söyler. Bunun üzerine köylülerden ikisi eşek olur binmeye çalışanlar eşekler binemez düşerler. Koca saz çalınırken alandan ayrılır menevşelerle döner çeşitli türkülerle oyun oynarlar.Bu arada Arap hızla alana gelir. Kızlar kaçışır koca bir masanın altına saklanır. Arap kızlarını ister. Yaşlı bir adamın kızlarını kaçırdığını eğer onları bulmazlarsa her yeri yakıp yıkacağını söyler. Masanın yanundan geçerken kocayı tekmeler ve yüksek sesle Arapça yarı Türkçe söylenir. Kahya önce kızlarının yerlerini söylemez Arap kor halinde kömür dolu sepetle gelince korkar kurtulmak için kızları vermeye razı olur. Kızlar gelir Arap onları oynatır alır gider. Bu kez koca kızları bulun diye tutturur. Kahyanın verdiği iki eşekle kızları aramaya çıkar. Bir süre sonra kızları bulur birlikte oynamaya başlar. Bir ara durup Arap kızlara bir şey yapmış mı? diye bakınca kızlar gücenir oynamazlar. Ancak “tilki gibiçenlerse” oynayacaklarını söylerler. Koca da zorunlu olarak dediklerini yapar kızlar hoşlanıp oynarlar. Kahya ve koca da onlara katılır. Bu sırada Arap gelir kocayı öldürerek kızları sürükleye sürükleye ***ürür. Oyun böylece sona erer.OYUN ADLARIa) Kaşık Oyunları:
1-Kırşehir’in Gülleri
2-Gel Yanıma
3-Çiçekdağı
4-Üç Oğlan (Alilerin Alisi-Kekillerin neşte neşte)
5-Yürü Güzel
6-Çubuk Uzun
7-Al Elmayı Ver Narı
8-Al Yanak Allanıyor
9-N’olur Hey Gelin N’olur
10- Oy Nari
11- Süpürgesi Yoncadan
12- Suda Balık Oynuyor.
13- Badı Sabah
14-Çek Deveci
15-Sallan Boyuna Bakayım
16-Al Elma Boyanır mı
17-İnce Çayır Biçilir miKaşık oyunlarımız: Genellikle karma olarak oynanmasına rağmen bazı bölgelerimizde yalnız kız yada yalnız erkek oyunları olarak da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin; Çubuk Uzun-Erkek Süpürgesi Yoncadan-kız oyunları olarak oynanmaktadır. Oyunlar daire yarım daire ve düz çizgi formunda oynanmaktadır.Oyunlar hangi formda oynanırsa aynansın karşılıklı giriş çıkışlar yanlara gidişler öne arkaya gidiş gelişler şeklinde sunulmaktadır.b) Halaylar:1-Ağırlamalar
2-Hayrani
3-Avşar
4-Üç Ayak
5-Hoplama
6-Hasan Dağı Sekmesi
7-Kargın Halayı
8-Esir Almaca
9-Sepetçioğlu 10-İbramo
11-Anşa
12-Cemo
13-Kıvrak halayı
14-Hopdirilim.
15-Sin Sin
16-Tura
17-Başımda Altın Tacım
18-Mavilim